PSYCHOTERAPIA INTEGRATYWNA
Michał Świeboda

Jednym ze sposobów rozpoznawania alkoholizmu jest diagnozowanie uzależnienia na podstawie kryteriów diagnostycznych w ICD-10. Skala ta wyróżnia sześć kryteriów. Uzależnienie rozpoznajemy po spełnieniu co najmniej trzech z nich.

Głód alkoholowy można porównać do głodu spożywczego. Kiedy jesteśmy bardzo głodni i główną potrzebą w tym momencie jest najedzenie się. W przypadku alkoholu jest to trudna do odparcia chęć napicia się lub wręcz upicia. Głód występuje wtedy, gdy pojawiają myśli czy wyobrażenia na temat picia alkoholu np. gdy kończy się praca lub zbliża się weekend, intensywnie myślimy o piciu, a ochota napicia się bądź upicia, nasila się. Na poziomie emocjonalnym można odczuwać niepokój, irytację, rozdrażnienie, dyskomfort, pobudzenie, trudność w skupieniu uwagi. Osoby uzależnione, które utrzymują przez jakiś czas abstynencję, np. z okazji postu lub z powodu postanowienia, mogą doświadczać narastania potrzeby picia wraz z upływem kolejnych dni abstynencji i zbliżania się dnia, w którym będą mogły się napić. Głód może być wzmacniany przez sytuację zewnętrzną, np. poprzez określone miejsca, w których się znajdujemy, określone osoby, porę dnia lub też poprzez stany wewnętrzne - doświadczanie nieprzyjemnych lub przyjemnych odczuć, gdy pojawia się chęć zintensyfikowania ich.

W początkowej fazie rozwoju uzależnienie głód może być trudny do uchwycenia. Może się wyrażać np. poprzez silną chęć pójścia na imprezę, czy spotkania ze znajomymi, albo poprzez występowanie silnego pragnienia i przekonania, że jedynie alkohol może zaspokoić to pragnienie.

W fazie bardziej zaawansowanego uzależnienia głód można odczuwać poprzez doświadczania objawów przypominających kaca, m.in. "uczucie suszenia", nadmierne pocenie się, niepokój, drżenie ciała, bóle.

Osoby nieuzależnione mają pełną kontrolę związaną z piciem alkoholu. Decydują o tym, kiedy się napiją, z kim, jak długo będą piły, ile wypiją. U uzależnionych upośledzenie kontroli można rozpoznać np. poprzez sytuację, kiedy nieoczekiwanie zostają zaproszeni na spotkanie "alkoholowe", mimo iż mieli na ten czas zaplanowane co innego. Decydują się na takie spotkanie, przy czym zdarza się, że wypijają znacznie więcej alkoholu, niż sobie zaplanowali.Charakterystycznym przejawem utraty kontroli jest zaplanowanie sobie, że wypije się np. jedno piwo, czy pięćdziesiątkę wódki, po czym rośnie głód alkoholowy i pije się kolejne dawki/porcje/jednostki?. Przy bardziej zaawansowanym uzależnieniu dochodzi coraz częściej do utraty kontroli nad ilością wypijanego alkoholu. Pojawiają się również tzw. "ciągi", kiedy przez kilka dni do kilku tygodni uzależniony jest stale pod wpływem alkoholu.

Na zespół abstynencyjny składają się objawy takie jak: drżenia mięśni, nadciśnienie, przyśpieszone bicie serca, nudności, biegunki, bezsenność, wzmożona potliwość, bóle głowy lub innych części ciała (np. stawów). Mogą się również pojawić objawy psychiczne: niepokój, rozdrażnienie, wybuchy złości, obniżony nastrój, stany depresyjne, nadwrażliwość na bodźce. Po dłuższym czasie picia i przy mocniejszych alkoholach mogą pojawiać się zaburzenia świadomości np. przewidzenia, majaczenie alkoholowe, również drgawkowe napady abstynencyjne. Objawy abstynencyjne mogą trwać nawet klika dni.

U osób nieuzależnionych część z tych objawów również pojawia się w postaci tzw. kaca, gdy wypiją jednorazowo większą ilość alkoholu i dojdzie do zatrucia. Wtedy przyjmują tę konsekwencję, podejmują wysiłek fizyczny lub odpoczywają, jedzą specjalne potrawy, aby złagodzić objawy. Osoby te nie piją kolejnej porcji alkoholu w celu złagodzenia kaca. Przewidują również, że takie objawy mogą się pojawić, w związku z czym nie zaburzają one wykonywania ważnych obowiązków. U osób uzależnionych, gdy występuje zespół abstynencyjny silnie wzrasta potrzeba napicia się alkoholu, czyli tzw. głód alkoholowy. Aby "przetrwać dzień" abstynencyjnego piją alkohol lub zażywają inne substancje np. leki żeby uśmierzyć skutki zespołu abstynencyjnego.

Tolerancja alkoholowa jest to ilość alkoholu, jaki może przyjąć dany organizm zanim dojdzie do intoksykacji (zatrucia). Tolerancja ta u różnych osób jest inna, zależna od wielu czynników, m.in. płci, wieku, masy ciała, metabolizmu itp. Zmianę tolerancji u osób uzależnionych rozpoznajemy po tym, że potrzebują wypić więcej alkoholu niż kiedyś aby osiągnąć poalkoholową euforię, czy żeby doszło do zaburzeń funkcjonowania takich jak np. utrata koordynacji wzrokowo-ruchowej.

Wraz z rozwojem uzależnienia i długimi latami picia tolerancja na alkohol może się znacząco zmniejszyć, tak że do upicia może dojść już po jednym, dwóch piwach. Dzieje się tak na skutek postępującego niszczenia organizmu, który nie radzi sobie już tak dobrze z rozkładaniem alkoholu.

W trakcie rozwoju uzależnienia życie stopniowo organizuje się wokół alkoholu. Początkowo mogą pojawiać się rytuały takie jak wypijanie zawsze drinka po pracy, w każdy weekend wyjście na piwo, dołączanie do każdego ważnego wydarzenia w życiu świętowania alkoholem. Wiele osób pije w ten sposób alkohol i nie stanowi to problemu w ich życiu ani w życiu ich rodziny. Mowa u uzależnieniu zaczyna się od momenty, gdy picie alkoholu zaczyna być czymś bardzo ważnym w życiu, a może nawet najważniejszym. Inne rzeczy schodzą wtedy na dalszy plan. Jest to ten moment, kiedy partner, dzieci, przyjaciele czują, że są na drugim miejscu.

O alkoholu słyszy się różne rzeczy. Wiemy o tym, że szkodzi, że nie szkodzi i że może dobrze wpływać na nasze zdrowie. Najczęściej zależy to od częstotliwości, ilości i okoliczności, w jakich jest spożywany. Osoby uzależnione piją alkohol mimo iż mają informacje na temat tego, że im szkodzi - np. od rodziny, lekarza, sami rozpoznając szkodliwy wpływ alkoholu na swoje zdrowie i samopoczucie.